Πρόκειται για μια ειδική μαθησιακή διαταραχή και  αναφέρεται συνήθως σε άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, την γραφή και την ορθογραφία, τα οποία δεν συμβαδίζουν με το νοητικό τους δυναμικό, την ηλικία τους και τις εκπαιδευτικές τους ευκαιρίες.

Συγκεκριμένα, το δυσλεξικό παιδί δεν παρουσιάζει ευχέρεια και ταχύτητα στην ανάγνωση καθώς και στην επεξεργασία του γραπτού λόγου. Επιπρόσθετα, δυσκολεύεται να απομνημονεύσει  ονόματα, ημερομηνίες, Ιστορία, γλωσσικούς και ορθογραφικούς κανόνες κ. λ. π λόγω του φτωχού «Οπτικού Λεξικού», δηλαδή την απουσία φωτογραφικής μνήμης. Τα παιδιά με δυσλεξία εμφανίζονται ιδιαίτερα δημιουργικά και ευρηματικά.

Η διάγνωσή της δυσλεξίας βασίζεται στη σωστή εκτίμηση της νοητικής ικανότητας του ατόμου καθώς και στον αποκλεισμό άλλων διαταραχών. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη εάν το περιβάλλον είναι φτωχό ή πλούσιο σε κοινωνικοπολιτισμικά ερεθίσματα.

Η αντιμετώπιση της δυσλεξίας βασίζεται στην σωστή διαγνωστική αξιολόγηση και στη διδασκαλία ενός εκπαιδευτικού προγράμματος αποκατάστασης που  θα  καλλιεργεί την ευχέρεια στην ανάγνωση, την απομνημόνευση στην ορθογραφία και την βαθύτερη κατανόηση κειμένων και εννοιών. Η δυσλεξία είναι διαφορετική για τον καθένα. Μερικοί άνθρωποι έχουν μια ήπια μορφή της που τελικά θα μάθουν πώς να διαχειρίζονται. Άλλοι χρειάζονται λίγο περισσότερο κόπο για την υπέρβαση αυτή. Ακόμα κι αν τα παιδιά δεν είναι σε θέση πλήρως να ξεπεράσουν τη δυσλεξία, μπορούν ακόμα με επιτυχία να πάνε στο πανεπιστήμιο και να πετύχουν στη ζωή.

Η διαδικασία διάγνωσης της δυσλεξίας είναι περίπλοκη και αρκετά δύσκολη, καθώς απαιτεί τη συλλογή πολλών διαφορετικών πληροφοριών για το παιδί και τα μαθησιακά του αποτελέσματα. Η διαγνωστική αξιολόγηση της δυσλεξίας βασίζεται στην εκτίμηση των συμπτωμάτων, της νοητικής εικόνας του παιδιού και στο αποκλεισμό άλλων διαταραχών. Πιο συγκεκριμένα χρειάζεται: γενικό ιστορικό του παιδιού (προγεννητικό ιστορικό, τοκετός, οικογενειακό ιστορικό-κληρονομικότητα, σωματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού κ.λπ.), εκτίμηση του παιδοψυχίατρου για την ύπαρξη άλλων διαταραχών ή συναισθηματικών προβλημάτων, παιδιατρική εκτίμηση της σωματικής υγείας του παιδιού, αξιολόγηση της ανάπτυξης του λόγου από λογοθεραπευτή, εκτίμηση της νοητικής ικανότητας με τεστ νοημοσύνης, αξιολόγηση των γνωστικών δεξιοτήτων: μνήμη γλωσσικών πληροφοριών, φωνολογικής ενημερότητα, αντίληψη του χρόνου, προσανατολισμός στον χώρο, ανάπτυξη της ικανότητας διαδοχής και αλληλουχίας και αξιολόγηση της μαθησιακής επίδοσης του παιδιού (στην ανάγνωση, την ορθογραφία, την έκφραση, στα μαθηματικά).

Το Αθηνά Τεστ θεωρείται ένα αξιόπιστο τεστ ανίχνευσης μαθησιακών δυσκολιών όπως η δυσλεξία. Οι ενότητες που περιλαμβάνει εξετάζουν την νοητική ικανότητα (γλωσσικές αναλογίες, αντιγραφή σχημάτων, λεξιλόγιο), την μνήμη (μνήμη αριθμών, μνήμη εικόνων, μνήμη σχημάτων), την αυτοματοποίηση (ολοκλήρωση προτάσεων, ολοκλήρωση λέξεων), και την γραφοφωνολογική ενημερότητα (διάκριση γραφημάτων, διάκριση φθόγγων, σύνθεση φθόγγων), τον οπτικό–κινητικό συντονισμό, την πλευρίωση καθώς και την μνήμη κοινών ακολουθιών. Οι πληροφορίες που θα πάρουμε από το τεστ σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που θα πάρουμε από τις αξιολογήσεις της διεπιστημονικής ομάδας μπορούν να μας οδηγήσουν στην διάγνωση ή όχι της δυσλεξίας.

Η αντιμετώπιση της δυσλεξίας βασίζεται στην σωστή διαγνωστική αξιολόγηση.

Σύμφωνα με τα δεδομένα της αξιολόγησης καταρτίζεται ένα εξατομικευμένο διδακτικό πρόγραμμα αποκατάστασης το οποίο είναι προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές ανάγκες του εκάστοτε μαθητή.

Θα πρέπει δηλαδή να :

• εστιάζει στις γνωστικές μειονεξίες του μαθητή και να λαμβάνει υπ’ όψιν τις μαθησιακές αδυναμίες του
• περιλαμβάνει ειδικές μεθόδους διδασκαλίας των γλωσσικών μαθημάτων δηλαδή της ανάγνωσης , της γραφής και της ορθογραφίας που να διευκολύνουν την μάθηση
• σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται από ειδικούς παιδαγωγούς εξειδικευμένους στην εφαρμογή των μεθόδων αυτών που χρησιμοποιούν ένα εκπαιδευτικό και γλωσσικό υλικό διαβαθμισμένης δυσκολίας σύμφωνα με τις ανάγκες του μαθητή
• ακολουθεί μια συγκεκριμένη δομή :

Η πρώτη φάση της αποκατάστασης στοχεύει στην σωστή ανάγνωση και γραφή όλων των γλωσσικών τύπων των λέξεων της Ελληνικής γλώσσας. Σωστή ανάγνωση σημαίνει ότι το παιδί, διαβάζει χωρίς να συλλαβίζει και τονίζει σωστά. Σωστή γραφή σημαίνει ότι το παιδί γράφει φωνολογικά σωστά, ότι γράφει δηλαδή όλα τα γράμματα της λέξης με την σωστή σειρά τους

Σε δεύτερη φάση το πρόγραμμα αποκατάστασης στοχεύει στην διδασκαλία της ορθογραφίας των λέξεων

Παράλληλα με την διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής το πρόγραμμα αποκατάστασης καλλιεργεί τις ικανότητες στις οποίες ο δυσλεξικός μαθητής παρουσιάζει μειονεξία, σύμφωνα πάντα με το γνωστικό του προφίλ. Συνήθως η καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων αφορά :

• την ικανότητα επεξεργασίας του φωνολογικού επιπέδου της γλώσσας και της φωνολογικής ενημερότητας
•  την ικανότητας μνήμης γλωσσικών πληροφοριών
• την ικανότητα προσανατολισμού, διαδοχής και αλληλουχίας, αίσθησης του χώρου και του χρόνου.

Σημαντικά σημεία επίσης στα οποία πρέπει να επικεντρώσει ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης είναι η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού, η επιμόρφωση των γονέων και δασκάλων για τις ειδικές μεθόδους διδασκαλίας που διευκολύνουν την μάθηση και την συμβουλευτική των γονέων γύρω από το θέμα της στήριξης του παιδιού τους και την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του.

Η δυσλεξία είναι μια ειδική εξελικτική διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι τα συμπτώματα της μεταβάλλονται με την ηλικία.

Κάθε δυσλεξικό άτομο αποτελεί μια εντελώς διαφορετική περίπτωση. Όλοι οι δυσλεξικοί μαθητές δεν παρουσιάζουν τις ίδιες δυσκολίες. Τα προβλήματα τους καθώς και οι επιδόσεις τους στο σχολείο μπορεί να διαφέρουν κατά πολύ.

Τόσο η χρονική στιγμή που εμφανίζονται τα συμπτώματα της διαταραχής όσο και η σοβαρότητα αυτών διαφέρει από παιδί σε παιδί.

Κανένα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά της δυσλεξίας δεν αποτελεί από μόνο του στοιχείο για την διάγνωση ενός παιδιού ως δυσλεξικό.

Αντίθετα τα δυσλεξικά παιδιά παρουσιάζουν ένα μοναδικό και πολύ συγκεκριμένο συνδυασμό συμπτωμάτων τα οποία συνθέτουν το ιδιαίτερο διαγνωστικό τους προφίλ.

• έχει κάποια συγκεκριμένη δυσκολία στην ανάγνωση
• μπερδεύει παρόμοια "ηχητικά" και σχηματικά γράμματα όπως τα "φ" με "θ", "β" με "δ", "π" με "μπ" κτλ.
• παραλείπει, αντιμεταθέτει, αντιστρέφει γράμματα ή/και συλλαβές ή "κολλάει" τις λέξεις μεταξύ τους όταν γράφει
• γράφει τα γράμματα ανάποδα ή συγχέει με τους αριθμούς (π.χ. ε αντί 3)
• κάνει αδικαιολόγητα, "περίεργα" και επαναλαμβανόμενα λάθη στην ορθογραφία
• γράφει μια λέξη στην ίδια σελίδα με πολλούς τρόπους χωρίς να αναγνωρίζει το σωστό
• δεν χρησιμοποιεί σημεία στίξης
• δεν δυσκολεύεται ιδιαίτερα στις αριθμητικές πράξεις
• πιθανόν να έχει άγχος, φοβίες και να είναι άτακτος, ατίθασος, να προκαλεί καυγάδες, να καταστρέφει.